Шведска се приклучува на НАТО пактот

27 February 202427 February 2024 воена алијанса, Географија, НАТО, НАТО пакт, Шведска

На 26.2.2024, унгарскиот парламент ја ратификуваше апликацијата на Кралството Шведска, со што беше надмината и последната пречка за влез на Шведска во НАТО Алијансата. Шведска ќе стане 32 членка на воениот сојуз, официјално завршувајќи го долгогодишниот воено неутрален статус.

Вредно е да се напомне дека идејата за влез во НАТО долги години беше прилично непопуларна меѓу граѓаните на Шведска, но нивниот став драстично се промени, и тоа веднаш по воената агресија на Русија врз Украина во февруари 2022 година. Брзо потоа, и Шведска и Финска официјално ја искажаа својата намера да се приклучат на алијансата. Финска го заокружи пристапниот процес во 2023 година, додека церемонијата за официјален прием на Шведска ќе биде одржана наскоро.

**Слика 1**. КРАЈ НА НЕУТРАЛНОСТА НА ШВЕДСКА
(извор: https://www.wsj.com)

НАТО, односно Северноатлантската Договорна Организација е политички и воен сојуз кој ја гарантира слободата и безбедноста на своите членки преку политички и воени средства. НАТО ги промовира демократските вредности и им овозможува на земјите членки да соработуваат за прашања поврзани со одбраната и безбедноста, за да ги решаваат проблемите преку изградена доверба, и на долг рок, да превенираат конфликти.

Според точката 10 од Вашингтонскиот Договор, НАТО пактот има принцип на „отворена врата“ за прием на нови членки од североатлантската зона. За да се влезе низ „отворената врата“, земјите со НАТО аспирации, мора да исполнат неколку основни критериуми: Функционален демократски политички систем базиран на пазарна економија; фер третман на малцинствата; посветеност на мирно решавање на конфликти; способност и подготвеност за воено учество во операциите на НАТО; и посветеност за демократскиот развој на цивилно-воените односи и институционални структури. Алијансата е оформена на 4 април 1949 година, со потпишување на Вашингтонскиот договор од страна на 12 држави, кои се сметаат за земји основачи: САД, Велика Британија, Франција, Италија, Холандија, Белгија, Исланд, Данска, Норвешка, Португалија, Луксембург и Канада. Потоа, следувале уште неколку приемни етапи: во 1952 година, на НАТО се приклучиле Грција и Турција; во 1955 година се зачленува Западна Германија, а во 1982 година, Кралството Шпанија. Во 1999 година, за прв пат се приклучиле поранешни социјалистички држави: Полска, Унгарија и Чешка. Тој бран на проширување кон источна Европа продолжил и во 2004, кога на алијансата се приклучиле дури седум нови држави: Бугарија, Романија, Словенија, Словачка, Латвија, Литванија, Естонија. Во 2009 година, Албанија и Хрватска го заокружија својот атлантски процес, а во 2017 година, тоа го стори и Црна Гора. Македонија стана 30 членка на големото НАТО семејство во 2020 година. Покрај најновите членки, Финска и Шведска, уште неколку држави имаат сериозни аспирации за членство во НАТО, како што се: Украина, Грузија, Босна и Херцеговина, Косово, и др.