Типологија на државите според обликот на државното уредување

Според територијалната дистрибуција на власта, државите се делат на три главни типови: унитарни држави, федеративни држави, и конфедерации.

Унитарни држави

Придавката „унитарна“ и „федеративна“ држава ги покажуваат функциите на централната власт.Во унитарниот концепт, постои единствен орган за управување и носител на суверенитетот. Унитарните држави имаат еден устав, единствен правен систем, единствен управен центар, вертикално-хиерархиска структура на владините институции, и повеќестепена административно-територијална поделба. Денес, огромно мнозинство на држави во светот се унитарни држави.

Федеративни држави

Федерациите имаат јасно дефинирана поделба на законодавната власт на централно и локално ниво. За разлика од унитарните држави, каде што централната ја извршува својата власт подеднакво на целата територија на државата, во федеративните држави, централната власт е надлежна само за работи од општ државен интерес и карактер (армија, дипломатија, валута, пошта, комуникации и слично). Субјектите на федерацијата имаат сопствен судски систем, фискален систем, главен град, сопствен буџет, и се претставени во централните органи на власта. Примери за федеративни држави се: САД, Русија, Канада, Бразил, Индија, Германија, Швајцарија, Босна и Херцеговина и други. Федеративните држави се помалку на број, но зафаќаат огромна територија. Четири од првите пет најголеми држави во светот се федеративни држави.

Конфедерации

Конфедерацијата претставува сојуз, заедница или унија на повеќе држави. Примери за конфедерација имало низ историјата – сојузот на грчите градови држави во антиката, средновековните лиги на германски, белгиски и италијански градови. Конфедерација биле и: Швајцарија од 1291-1849, Холандија од 1579-1795, Германија од 1815 до 1864, САД од 1776-1787. Од современото доба, има еден еклатантен пример за конфедерација како консолидирана држава – Сенегамбија (1981-1989) – денес две засебни независни држави – Сенегал и Гамбија. Конфедерации во вистинска смисла на зборот веќе нема, но има низа примери за регионални и меѓународни сојузи и интеграции.

Литература:

Грчиќ, Мирко (2000): Политичка географија, Географски факултет Универзитета у Београду

Мијалов, Ристо (2010): Политичка географија, Скрипта за интерна употреба, ПМФ, Скопје

Крстаноски, Миладин (2010): Oснови на право со туристичко право, Универзитет „Св. Климент Охридски“

Подготвил: доц. д-р Горан Китевски