ПОЧЕТОК НА ПРОЛЕТТА – ПРОЛЕТНА РАМНОДЕНИЦА
Денес, среда (20.03.2024 год.) во 04:06 часот настапува пролетта на северната полутопка и се случува пролетната рамноденица. Пролетната рамноденица, претставува астрономски настан, кој означува клучен момент во ротирањето на Земјата околу Сонцето. Разбирањето на механиката зад овој феномен ја открива сложената врска меѓу нашата планета и нашата најблиска ѕвезда – Сонцето.
Пролетната рамноденица се случува секоја година околу 19-ти, 20-ти или 21-ви март кога оската на Земјата не е ниту навалена кон Сонцето ниту оддалечена од него. Ова порамнување резултира со речиси еднаква должина на денот и ноќта низ целата планета. Рамнодениците, пролетните и есенските, произлегуваат од аксијалниот наклон на Земјата од приближно 23,5 степени во однос на нејзината орбитална рамнина околу Сонцето. Исто така, датумот на пролетната рамноденица се менува секоја година, бидејќи се одредува со времето на преминот на сонцето над екваторот, што пак зависи од неколку фактори.
И покрај вообичаеното толкување, рамнодениците не се одредуваат според близината на Земјата до Сонцето. Планетата Земја орбитира околу Сонцето по елипсовидна патека, со просечно растојание од околу 150 милиони km. Меѓутоа, во времето на рамнодениците, Земјата не е ниту најблиску (перихел) ниту најоддалечена (афел) од Сонцето. Наместо тоа, тоа е навалувањето на оската на Земјата што управува со рамномерна дистрибуцијата на сончевата светлина на површината на планетата, диктирајќи го почетокот на годишните времиња.
Наклонот на оската на Земјата, исто така, ги одредува променливите сезони на различни хемисфери. За време на пролетната рамноденица, северната хемисфера почнува да се навалува кон Сонцето, што доведува до зголемување на дневните часови и потопли температури. Овој наклон го иницира доаѓањето на пролетта, која се карактеризира со зголемување на деновите и повисоки дневни температури. Спротивно на тоа, на јужната хемисфера се случува спротивното бидејќи со наклонетоста од Сонцето доаѓа до покрaтки денови, подолги ноќи и пониски температури, што го сигнализира почетокот на есента и подготовката за зимата.
На екваторот, каде што навалувањето на оската на Земјата има најмал ефект, и денот и ноќта се приближно 12 часа за време на рамнодениците, па оттука терминот „рамноденица“ или „equinox“ е изведен од латинските зборови за „еднаква ноќ“ или „equal night“.
Годишното време кое трае од почетокот на пролетната рамноденица до летната долгоденица се нарекувампролет. Летото е годишното време кое започнува на најдолгиот ден и трае до есенската рамноденица. На есенската рамноденица започнува есента и трае сѐ до зимската краткоденица во декември. Додека пак на јужната Земјина хемисфера, годишните времиња настапуваат обратно – пролетната рамноденица на јужната хемисфера се случува во спротивно време од годината, додека кај нас, на северната хемисфера, се случува есенската рамноденица.
Пролетната рамноденица се слави ширум светот, при што културите прифаќаат различни ритуали и свечености во чест на овој небесен настан. Овие прослави често симболизираат теми за обновување, плодност и рамнотежа. На пример, Новруз, Персиската Нова Година, се слави со сложени празници и традиции кои го симболизираат повторното раѓање на природата. Во христијанските традиции, пролетната рамноденица се совпаѓа со Велигден, но и бројни пагански и национални празнувања на доаѓањето на новото годишно време. Во суштина, пролетната рамноденица служи како еден континуиран потсетник за цикличниот ритам на Земјата и Сонцето.
Референци:
- https://sunsetsunrisetime.com/equinoxes/skopje
- https://www.timeanddate.com/holidays/macedonia/2024
- https://earthsky.org/astronomy-essentials/everything-you-need-to-know-vernal-or-spring-equinox/
- http://www.astropixels.com/ephemeris/soleq2001.html
Автор: Арсе Кузманоски