Кои се функциите на државната граница?
Државна граница претставува замислена линија што ги одвојува државите, како политички единици, една од друга. Во екот на силна глобализација, сè повеќе е присутен процесот на „бришење“ на таквите замислени линии. Но, од друга страна, како по правило, таму каде што не се бришат, дополнително зајакнуваат.
Секоја граница извршува неколку клучни функции:
Правна функција: Оваа функција на границата означува простор на суверенитет. Тоа е линија до која се простира суверенитетот на една држава, и од каде започнува суверенитетот на друга држава. Со тоа се означува просторната надлежност на државните институции – полиција, војска, судство итн.
Фискална функција – границата го ограничува просторот на националната економија, даночната политика, царинските контроли и сл. Царинската политика може да биде изолационистичка и протекционистичка.
Контролна функција – на границата се врши контрола на стока и патниците (на пример, селекција на имигранти, контрола на визи и работни дозволи, пасошка контрола и сл.), според утврдени критериуми. Контролната функција ја има и здравствената служба на граничниот премин, која има улога да спречи ширење на заразни болести. Границите ја имале оваа функција и низ историјата, кога за време на епидемии постоеле карантини. Ваквата функција на границите еклатантно беше видлива и почувствувана на светско ниво за време на големата ковид пандемија од 2020 година.
Воена функција – политичката граница е првенствено одбранбена линија на државата против напади од надвор. Границата истовремено е линија на концентрација на воените сили за евентуален освојувачки напад.
Идеолошка функција – во одредени услови границата има улога на бариера против циркулација на политичките идеи иако во ерата на глобализацијата и масовните комуникации, оваа функција слабее.
Литература:
Грчиќ, Мирко (2000): Политичка географија, Географски факултет Универзитета у Београду
Мијалов, Ристо (2010): Политичка географија, Скрипта за интерна употреба, ПМФ, Скопје
Opiola, Wojciech (2014): About the Role of the State Border in the Theory of Borderland, in: In book: Open Europe: Cultural Dialogue across Borders. Vol. 2: Historical Collective Memory within Borderlands Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego
Подготвил: доц. д-р Горан Китевски